resolutie 1996 & 2057 van de Veiligheidsraad VN

Nu ik inmiddels bijna 3 maanden in Zuid-Sudan mijn werkzaamheden doe, lijkt het mij goed om ook de geschiedenis van dit land eens te belichten. Daarin zal ik dan ook duidelijk trachten te maken waarom ik hier ben en hoe dat tot stand is gekomen. Omdat Zuid-Sudan het nieuwste land van de wereld is en nog geen jaar bestaat zal ik eerst wat teruggaan in de tijd van voor 9 juni 2011.

Sudan, het grootste land van Afrika, heeft een totaal oppervlakte van ongeveer 72x Nederland. Dus een immens gebied. Al in de vijftiger jaren zijn er veel conflicten en onrusten geweest tussen de moslims in het noorden en de christenen in het zuiden en daarbij kwamen ook nog eens de onderlinge stammenstrijden. Ook de winning van aardolie in het zuiden en de verdeling van de opbrengsten daarvan, maakte het er allemaal niet makkelijker op. Uiteindelijk kwam het in 2002 tot een afspraak over de verdeling van de opbrengsten van de olie. Echter rebellengroepen waren het hier niet mee eens en er ontstonden wederom conflicten, vooral in de regio Darfur. Er ontstonden etnische zuiveringen en er waren veel mensenrechtenschendingen. Het gevolg was dat er miljoenen mensen op de vlucht gingen naar het zuiden.
In 2005 is er een wapenstilstand afgekondigd tussen de regering van Sudan en de Soedan People Liberation Movement (SPLM), het zogenaamde Coprehensive Peace Agreement (CPA). Met deze ondertekening eindigde een oorlog die meer dan 20 jaar duurde en 2 miljoen doden eisten. De landen aangesloten bij de Afrikaanse Unie en de United Nations moesten toezien op dit vredesakkoord. Vanaf 2006 heeft Nederland politiemensen en marechaussees uitgezonden naar Sudan om bij te dragen aan UNMIS.
Als uitvloeisel van het CPA werd er in februari 2011 een referendum voor een onafhankelijk Zuid-Sudan gehouden. Bijna 100% was voor een afscheiding van het zuiden van Sudan en die onafhankelijkheid werd op 9 juli 2011 een feit. Het nieuwe land Zuid-Sudan was geboren! Conflicten in de regio Abyei bleven omdat daar olie werd gevonden en beide landen daar aanspraak op maakten.

Op 8 juli 2011 werd handelend krachtens hoofdstuk VII van het VN-Handvest door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, resolutie 1996 aangenomen. Met deze resolutie richtte de Veiligheidsraad de UNMISS vredesmacht op, omdat de situatie in Zuid-Sudan nog steeds een blijvende dreiging vormde voor de internationale vrede en veiligheid in de regio. De United Nations Mission in the Republic of South-Sudan kreeg als taak de vrede te bewaren en mee te werken aan het opbouwen van de staatsinrichting. In eerste instantie voor een periode van één jaar en dit zal telkens worden bezien of dit verlengd gaat worden. Aan deze resolutie was een mandaat gekoppeld die onder andere inhield:
- het behouden van de vrede
- het versterken van de overheid, zodat er effectief en democratisch kan worden geregeerd
- het onderhouden van goede relaties met de buurlanden
- het in de gaten houden van de troepen en wapentrafiek langs de noordgrens
- het staken van de aanvallen van het leger van de Heer (Lord’s Resistance Army) op de Zuid-Sudanese bevolking
- het stopzetten van de inzet van kindsoldaten

Het leger van de Heer wordt zo genoemd omdat deze rebellengroep door George Koni, een soort geloofswaanzinnige, wordt aangevoerd. Hij schijnt zich momenteel op te houden in het grensgebied met de Democratische Republiek Kongo en de Centraal-Afrikaanse Republiek. Heel recent zijn er wat bewegingen gemeld van zijn groep op een afstand van 70 km vanaf Yambio.

Met het aannemen van de resolutie 1996 kwam het mandaat van de vorige missie UNMIS te vervallen. Om die reden keerden de toen uitgezonden politiemensen en marechaussees vervroegd terug naar Nederland. Er was geen grond om daar te blijven omdat de politiek zich nog niet had uitgesproken over het nieuwe mandaat. Daarom is mijn eerste vertrek op 23 augustus 2011 ook uitgesteld. Politiek gezien konden wij ook niet in het huidige Sudan blijven, maar ook de Sudanese militaire leider en president vanaf 1993 Omar al-Bashir wilde niets meer met de UN te maken hebben. Overigens deze zelfde al-Bashir wordt door het Internationale Strafhof in Den Haag gezocht voor oorlogsmisdaden en misdrijven tegen de menselijkheid in Darfur.

UNMISS zal op termijn gaan bestaan uit 7000 militairen, maximaal 900 burgerpolitie personeel en een groep civilians. Momenteel zijn er 484 burgerpolitie mensen in de missie aanwezig. Om de leesbaarheid enigszins te bevorderen zal ik alleen de van belang zijnde onderdelen voor de politie benoemen uit het mandaat. Dit is onder andere:
- Het adviseren en helpen van de politie op nationaal en lokaal niveau bij het nakomen van de verantwoordelijkheid om de burgers te beschermen, in overeenkomst met de internationale humanitaire rechten van de mens en het vluchtelingenrecht
- Het geven van advies over beleid, planning, wetgevende omwikkeling, opleiding en begeleiding op belangrijke gebieden.
Dus kort gezegd; het geven van trainingen op advisering, begeleiding (mentoring) en monitoring.
Er worden door ons geen executieve taken vervuld.

De Nederlandse regering heeft uiteindelijk in september 2011, conform artikel 100 van de Grondwet, ingestemd met deelname aan UNMISS voor de komende 2 jaar met een maximum van 30 mensen, waaronder 15 tot 20 marechaussees en 4 civiele politiemensen voor de opbouw van de politie, 2 militaire liaison officieren ten behoeve van de samenwerking met het leger van Zuid-Sudan en enkele stafofficieren voor het hoofdkwartier in Juba. Inmiddels is er in Juba een ambassade geopend om o.a. toezicht te houden op de hulp in Zuid-Sudan. Over 2 jaar zal het kabinet opnieuw het nut en de waarde van de Nederlandse bijdrage aan UNMISS bekijken.
Momenteel zijn de Nederlandse militairen, marechaussees en politiemensen verspreid over het land gestationeerd in Juba, Aweil, Malakal, Rumbek, Torit, Nimule, Raga en Yambio.

In het opleidingstraject is veel aandacht besteed aan de tropische ziekten en andere medische risico’s in Zuid-Sudan. Omdat de medische faciliteiten in Zuid-Sudan van onvoldoende niveau zijn doen we, indien noodzakelijk, een beroep op de medische capaciteiten van de United Nations en
helikoptertransport om bij ziekte of gewond raken snel afgevoerd te worden. Eén van de voorwaarden voor deelname was o.a. dat deze materie goed was afgedekt.

Het is een heel verhaal geworden, maar zo hebben jullie een beetje beeld waarom ik hier ben en op grond waarvan ik mijn werkzaamheden doe. En op 5 juli heeft de Veiligheidsraad het mandaat met 12 maanden verlengd tot 15 juli 2013 (resolutie 2057), dus ik kan zonder beletselen mijn missie voortzetten.
Maandag 9 juli 2012 zal Salva Kiir, president van Zuid-Sudan, met velen de 1e verjaardag van de Onafhankelijkheid gaan vieren.

Doeg!