Crime Investigation Department

Mijn bezigheden hier bestaan uit co-locaten bij verkeer en Crime Investigation Department, maar ook het geven van trainingen en community policing. Ik zal die verschillende onderdelen in afleveringen gaan beschrijven. Zo krijgen jullie een beeld waarmee ik mij zoal bezighoud en wat ik meemaak.

Elke dag wordt deze afdeling CID ten minste één keer bezocht. Eike is de vaste man en ik ben eigenlijk zijn maatje en vervanger. Als Eike als Air Liaison Officer wordt ingezet kan hij niet mee en dan regel ik de gesprekken. Hij moet dan namelijk de helikopter begeleiden met de landing op de airstrip en op zijn plaats zetten en uiteraard ook weer in omgekeerde volgorde.
De gesprekken worden vooral gevoerd met Charles en Emanuel, twee enthousiaste gasten die nog niet zo heel erg oud zijn. In de beginperiode bezochten we hen met zijn drieën. Dit kwam omdat er 2 collega’s uit Nepal tijdelijk in Yambio verbleven in afwachting van hun plaatsing in Ezo. Zij werden dan verdeeld over de verschillende bezigheden en dan kwam het met enige regelmaat voor dat wij met z’n drieën werden ingedeeld. Gelukkig zijn zij naar Ezo vertrokken en komen we gewoon met z’n tweetjes. Verder bespreken we beleidszaken met de director of CID of zijn deputy. Dit betreffen dan onder andere de aanvraag van cursussen en soms materiaal.
Tijdens de gesprekken die worden gevoerd is het de gewoonste gang van zaken om binnen te lopen en dan moet het gesprek dat wij op dat moment voeren maar wijken voor hen die storen. Soms denk ik wel dat het meer een beetje nieuwsgierigheid is om te horen wat wij bespreken en met wie de contacten van de UN zijn. Op mij komt het in ieder geval storend over.

De afdeling bestaat uit 32 rechercheurs en zij starten om 06.00 uur en krijgen rond 07.30 uur hun briefing. Daarna gaan zij weer terug naar hun gebied waar zij verantwoordelijk voor zijn. Daar doen zij zaken en als die er niet zijn dan kan het zomaar zijn dat ze naar huis gaan. Wel zijn er taakvelden bij hen weggezet. Zo is er iemand verantwoordelijk voor het gebruik van de forensic kit (o.a. vingerafdrukken afnemen); het fototoestel en voorkoming misdrijven. Het laatste loopt nog niet erg en de recherche laat dat meer over aan collega’s die zich bezig houden met de community policing.

Hoewel slachtofferhulp hier niet bestaat hebben wij het advies gegeven dat het toch belangrijk is om re-contacten te houden. Zo is er een re-contact geweest met de man die zwaar was mishandeld nadat zijn zoon door verdrinking was omgekomen in het meertje nabij Yambio.

Ernstige incidenten zijn er met enige regelmaat. Recent was er een situatie dat er een jonge vrouw in haar nek en rug was geschoten en die achterop een brommertje werd gezet en zwaargewond naar het politiebureau werd gebracht. Je zou verwachten direct naar het ziekenhuis, maar nee. Op het politiebureau moest eerst een zogenaamd formulier 8 ingevuld worden. Zonder dit, door de politie getekende, formulier kon de arts in het ziekenhuis niet starten met de behandeling. Dat leek ons te gek en hebben hen daarom onze gedachte over deze handelwijze verteld. Tenslotte bij ernstig letsel dient de medische zorg de prioriteit te hebben en dan kan een dergelijk formulier wel later volgen. Het zou worden besproken, waarbij het hier is dat een heleboel mensen in de hiërarchische lijn er weer iets van moeten vinden, de zogenaamde chain of command.
In de tussentijd hebben wij ook niet stilgezeten en hebben we de arts in het ziekenhuis bezocht. Hij gaf aan dat in levensbedreigende situaties het formulier ook achteraf kan worden afgegeven. De patiënt zal dus ook zonder een dergelijk formulier worden behandeld en daardoor neemt de kans op overleven beduidend toe.

Het loon voor de politiemensen is eindelijk binnen en na bijna 2 maanden was er weer ‘brood op de plank’. Ten minste als het loon niet al direct werd vergokt. Na het in ontvangst nemen van het loon op het bureau, het wordt hier cash uitbetaald, werd er gekaard (om geld). Ook daar kijkt niemand van op. Een gewone rechercheur verdient hier 624 pond per maand, omgerekend is dat is ongeveer 120 euro! Je moet dit natuurlijk wel in verhouding zien, maar het is zeker geen vetpot. Overigens met de inflatie die hier momenteel blijft er echt niet veel over.
Dat er geen loon werd uitbetaald had ook gevolgen voor de inzetbaarheid van de rechercheurs. De vrijdagmiddag werd iedereen naar huis gestuurd om in zijn tuin te werken. En de zaterdag werd dat ook gedaan. Op deze manier gaf de regering blijk dat er mogelijk toch ook weer wat handel zou komen op de plaatselijke markt. Want daar was de laatste tijd geen groente en fruit te krijgen.
Druk was de CID de laatste tijd met de aanvraag voor een eigen identiteitskaart. Dus tijdens de dagelijkse gesprekken liepen rechercheurs maar in en uit om 2 pasfoto’s in te leveren en een formuliertje in te vullen. Emanuel vouwde de pasfoto’s keurig in een strookje papier en dat werd met een nietje bij elkaar gehouden. Nee, geen paperclip (voorradig) en verrassend wel 2 nietmachines. Eén niette niet omdat deze stuk was en de andere heb ik kunnen vullen met de 10 nietjes uit de kapotte machine. En daar moeten ze het dan mee doen, het bestaat echt!

Er wordt met enige regelmaat iemand door geweld getroffen. Er is vaak sprake van vuurwapengebruik en dat is ook niet vreemd. Veel mannen, maar ook jonge gasten lopen hier met een Kalashnikov (AK-47) rond en zij schuwen het gebruik dus ook niet en soms gaat er ook wel eens per ongeluk een wapen af. De gevolgen laten zich dan raden. Vanaf het moment dat ik hier ben komen werken zijn er al 8 personen om het leven gekomen door (vuurwapen)geweld.
De meest recente moord was in Ezo waarbij de vader zijn zoon had doodgeschoten.

Trainen is ook een onderdeel uit het mandaat van de UN, dus wij hebben navraag gedaan of er ook schietinstructie werd gegeven. De instructie is niet structureel, maar er was wel een shooting range buiten de stad Yambio. Omdat Eike en ik wel benieuwd waren waar dat was en hoe de schietbaan eruit zag zijn we op pad gegaan. Het enige dat wij meekregen was vlakbij het checkpoint en dan rechts. Ongeveer 8 kilometer buiten het centrum van Yambio hebben we bij het checkpoint navraag gedaan. De man was erg behulpzaam en reed een stukje met ons mee en gaf aan dat we er wel met de auto konden komen. Er was alleen één spoor tussen de struiken zichtbaar, dus ik heb me er maar niet aangewaagd om dit pad op te rijden met onze 4wheel drive. Achteraf een goede beslissing, want het pad werd steeds smaller. Wij liepen dus gewoon tussen het hoge gras om na een flinke wandeling terecht te komen bij een stuk berg/rots dat uit de grond oprees. We zagen nog wat kindertjes lopen in het schootsveld. Lekker veilig dus. Dit was de plek waar zo af en toe werd geschoten. Het doel was waarschijnlijk die rotspartij, want een stuk karton met daarop een mannetje met een hoedje en een pistool in de hand zag ik niet. Misschien ook maar goed ook want waar haal je hier zo gauw plakkers vandaan om de gaten te dichten?

De boefjes die worden opgepakt worden overgebracht naar het County HQ en daar in een smerig hok, door de politieman, in een groot boekwerk ingeschreven. De balie daar ligt overigens helemaal vol met zulke boeken en voor elk onderdeel een apart boek, dus een boek voor gevonden voorwerpen, verloren voorwerpen, in beslaggenomen goederen, aangehouden verdachten etc.. Daarna wordt de verdachte in een cel gestopt. De cel bestaat uit een ruimte van 2 meter bij 4 meter en alleen voorzien van een deur met tralies, verder helemaal niets. Een kleine benauwende ruimte. Volgens mij ook geen toilet want het stinkt daar geweldig naar…. Voor verzorging ben je afhankelijk van je eigen familie, die dan vaak ook op het terrein van het politiebureau bivakkeert. Zij verzorgen dat de verdachte eten en drinken krijgt. De verklaring wordt opgeschreven in een ruimte naast de cel, waarbij soms 5 politiemensen elk hun eigen verdachte aan het horen zijn. Geen lawaai van typemachines want die zijn er hier ook niet. Gewoon twee velletjes papier en een carbonpapiertje ertussen en schrijven. Ontsnappen is niet handig omdat er volop politiemensen met een Kalashnikov aanwezig zijn en naast de cel zit nog een wacht die de beschikking heeft over een machinegeweer die netje staat opgesteld om je elk moment te kunnen afknallen. Als je langer moet blijven ga je door naar de gevangenis. Hoe het daar is weet ik nog niet, wellicht dat ik daar ook nog kans krijg om een kijkje te nemen.
De collega’s van de CSB monitoren de werkwijze van het verhoor, mensenrechten etc.

En soms is het dan ook weer eventjes heel spannend. Ik zat net thuis en had het water voor de koffie al opgezet toen Ruud belde. Omdat het al de derde keer was deze dag maakte ik nog een grapje in de trant van: ‘derde keer trakteren’.
Er was echter meer aan de hand, hij vertelde dat hij een moord aan het onderzoeken was. Samen met Eike, de SSPS en enkele burgers was hij op zoek naar een persoon die ergens in de bush moest liggen. Hij was dringend verlegen om de gps die ik in mijn bezit had. Met de coördinaten was het uiteindelijk handig als die persoon was gelokaliseerd om de hulptroepen naar die specifieke locatie te laten komen.
Ruud gaf nog als tip mee om ook extra water mee te nemen en of ik ook alvast wilde gaan informeren bij de radioroom of de UN ook een helikopter beschikbaar had om te zoeken. Met het laatste was ik het snelste klaar, de mensen in de radioroom begrepen er helemaal niets van en de man die het kennelijk wel had moeten begrijpen die nam geen telefoon op. Ik kreeg nog wel als tip mee de security te informeren. Die afdeling heb ik maar even op zijn beloop gelaten want er was al genoeg politie op de been voor deze melding.
De uitleg waar Eike en Ruud stonden was kort en doeltreffend. Volg de weg richting Nambia en bij een wit bord aan de linkerkant van de weg met de tekst: ‘US AID’ linksaf en dan een heel stuk de bush in. Daar kun je wat mee… Juist toen ik Ruud weer wilde bellen zag ik het bord en hij gaf mij nog enkele tips om bij hun voertuig te komen. Ik mocht niet te hard rijden want er zaten enkele verraderlijke bruggen in de route. Nu kon ik daar toch al niet zo hard rijden omdat er weer wat gaten in het zandpad, want meer was het niet, zaten en ook kreeg ik nogal wat tegenliggers in de vorm van fietsers en kinderen die op allerlei manieren het gesprokkelde hout vervoerden. Het meest spannende van de rit was in ieder geval de houten brug over een watertje, waarbij de planken en balken niet allemaal zo betrouwbaar oogden, en nog een vaste brug met daarachter weer een primitieve brug. Het houtwerk hield mijn auto en ik wist ook netjes op de planken in de lengterichting te blijven.
Na nog een flinke afstand rijden door het woud (ruim 8 kilometer) trof ik eindelijk enkele CID medewerkers waarmee ik eerder contact had gehad. Van hen kreeg ik kort doorgegeven wat er aan de hand was en toen Ruud weer uit de bush tevoorschijn was gekomen gaf hij mij de laatste informatie: een man had met zijn mobieltje gebeld dat hij was beroofd van zijn Boarder-Boarder. Een Boarder-Boarder is een lichte motorfiets dat hier als een brommertje wordt gebruikt en in de spreektaal Boda-Boda heet. Bij die beroving was hij in elkaar geslagen en achtergelaten in de bush. Het slachtoffer wist nog te vertellen dat hij bij de overval een gebroken bovenbeen, een gebroken hand had bekomen en ook dat hij op zijn hoofd was geslagen. Dit alles was de dag ervoor gebeurd en een stapel hout was over hem heen gelegd om te voorkomen dat hij zou worden gevonden. De precieze locatie was niet bekend, maar het was mogelijk bij een brug. De plek waar ik Ruud trof was al flink uitgekampt en de zoekactie had niets opgeleverd. Daarna zijn we naar een andere brug gereden. Ik met twee SSPS mannen in de auto en twee gewapende SSPS-ers in de laadbak. Zo gingen we in colonne naar de andere locatie. Toen we daar aankwamen hebben we nog eens goed de bush uitgekampt, maar niets kunnen vinden. Er waren wel verschillende paadjes gemaakt, echter die worden ook veelal door locals gebruikt. Vanwege een hevig onweer hebben we de zoektocht op die plek moeten staken. Omdat ik alleen in de auto zat kreeg ik nog 3 man mee. Een jonge knul met een Kalashnikov (AK-47) nam achter mij plaats. Ik heb hem toch even gevraagd om zijn geweer te ontladen. Deze vraag was wel gerechtvaardigd omdat de UN police niet geassocieerd wil worden met gewapende mensen. En het was noodzakelijk omdat er dus gewoon een kogel in de kamer zat en met zo’n hobbelende weg kan een rare beweging met een reactie van die knul toch zomaar de kogel de loop laten verlaten. Bij het politiebureau in Masia hebben we kort overleg gehad met de melder (dat was dus die knul die bij mij in de auto zat). Verder informatie leerde dat hij was gebeld door zijn broer en het verhaal kreeg zoals eerder verwoord. Hij zou ook onder een afgezaagde of omgehakte boom liggen om hem de mogelijkheid om weg te lopen/hulp te halen tegen te gaan. Verder gaf hij aan dat het een politieman betrof uit Juba.
Met twee mannen van de CID hebben we de mogelijkheden nog besproken. Er zou geprobeerd worden om te herleiden bij welke 'mast' het laatste telefoontje was geweest om zo te kunnen vaststellen of het zoekgebied wel juist was. Andere opties waren voor deze dag in ieder geval niet voorradig. De volgende dag zou de zoektocht worden voortgezet met gebruik van meer menskracht en een goede kaart.
In Nederland haal je er in zo’n situatie een helikopter bij, zet je speurhonden in en is een optie nog het gebruik van een warmtebeeld camera. Sorry, maar dat is hier allemaal niet voorradig, de CID heeft zelfs niet eens een auto! Ik vraag me wel eens af hoe kan zo’n nieuw land goed gaan functioneren als zelfs de basale zaken bij het politieapparaat niet aanwezig zijn.
Maar goed er diende nog een vraag op; kon er wel sprake zijn van een moord? Er was geen lijk en er was geen dader, er was eigenlijk alleen een melder die zijn broer mistte.

En de volgende dag kwam de (anti)climax. De man was terecht! Hij was gearresteerd in Juba omdat hij een Boda-Boda had gestolen, zo’n brommertje uit de regio Yambio. Hij bleek toen nog een politieman te zijn van de SSPS, wellicht is zijn carrière nu over. Hij zal van Juba naar Yambio worden overgebracht om hier verder te worden gehoord over zijn zaak. En de melder, die gaat volgens mij ook niet geheel ‘vrij-uit’.

Het is dus veel praten en contacten leggen met de belangrijkste personen binnen het rechercheapparaat. De lopende zaken worden doorgesproken en waar nodig wordt er geadviseerd. En als het zo uitkomt gaan we er ook nog gezamenlijk op af.

Doeg!